రాజస్థాన్ అసెంబ్లీ ఎన్నికలు 2023

రాజ్యాగంలోని ఆర్టికల్ 324 ఎన్నికలు ఎలా జరగాలో నిర్దేశిస్తుంది. ఎన్నికల సంఘం నిబంధనలకు లోబడి ఎలక్షన్ ప్రక్రియ జరిగేలా చూస్తుంది.

2011 నుంచి ఎన్నికల సంఘం జనవరి 25వ తేదీన నేషనల్ ఓటర్స్‌ డే జరుపుతోంది. ఇందుకో కారణముంది. 1950లో జనవరి 25నే ఎన్నికల సంఘం ఏర్పాటైంది. ఇందుకు గుర్తుగా ఓటర్ల దినోత్సవం నిర్వహిస్తోంది. యువతీ యువకులకు ఓటు హక్కుపై అవగాహన కల్పించాలన్న ఉద్దేశంతోనూ ఈ ఓటర్స్‌ డేని జరుపుకుంటున్నారు.

1950 జనవరి 25వ తేదీన ఎన్నికల సంఘం ఏర్పాటైంది. 1989 వరకూ కేవలం ఒకే ఒక సభ్యుడితో ఈ సంఘం కొనసాగింది. చీఫ్ ఎలక్షన్ కమిషనర్ ఈ సంస్థని నడిపించే వారు.

దేశవ్యాప్తంగా పారదర్శకంగా ఎన్నికలు నిర్వహించే బాధ్యత ఎన్నికల సంఘానిదే. పంచాయతీలు, మున్సిపాలిటీల ఎన్నికల బాధ్యతను మాత్రం రాష్ట్ర ఎన్నికల కమిషన్‌లు చూసుకుంటాయి.

భారత్‌లో ఎన్నికల ప్రక్రియ చాలా సుదీర్ఘంగా సాగుతుంది. ముందు ఎన్నికల సంఘం పోలింగ్ షెడ్యూల్‌ని ప్రకటిస్తుంది. అభ్యర్థుల నామినేషన్‌ తేదీలు, నామినేషన్ ఉపసంహరణ తేదీలు, నామినేషన్‌ల పరిశీలన, కౌంటింగ్ డేట్ లాంటి వివరాలు వెల్లడిస్తుంది. పార్టీలు, అభ్యర్థులు కచ్చితంగా అనుసరించాల్సిన ప్రవర్తనా నియమావళినీ ప్రకటిస్తుంది. పోలింగ్ షెడ్యూల్ ప్రకటించినప్పటి నుంచి పార్టీలు ఎలా నడుచుకోవాలో నిర్దేశిస్తుంది.

రాష్ట్రాల్లోని అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాలకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తారు MLAలు. 18 ఏళ్లు పైబడిన ఓటర్లు ఎమ్మెల్యేలను ఎన్నుకుంటారు. ఎన్నికల ప్రక్రియ ముగిసిన తరవాత ఏ పార్టీ ఎమ్మెల్యేలు ఎక్కువగా గెలుస్తారో ఆ పార్టీయే ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేస్తుంది.

ఎన్నికల సంఘం ఎప్పుడైతే పోలింగ్ షెడ్యూల్‌ని ప్రకటిస్తుందో ఆ రోజు నుంచే ప్రవర్తనా నియమావళి అమల్లోకి వస్తుంది. ఎన్నికల ప్రక్రియ ముగిసేంత వరకూ ఇది కొనసాగుతుంది.

1960లో తొలిసారి ఎన్నికల ప్రవర్తనా నియమావళి అమల్లోకి వచ్చింది. మేనిఫెస్టోలు ఎలా ఉండాలి..? రాజకీయ పార్టీలు ఎన్నికల సమయంలో ఎలా వ్యవహరించాలి..? అనే నిబంధనలు ఈ కోడ్ ఆఫ్ కండక్ట్‌లో ఉంటాయి.

1919-1929 మధ్య కాలంలో అన్ని బ్రిటీష్‌ ప్రావిన్స్‌లు, ప్రిన్స్‌లీ స్టేట్స్‌లో మహిళలకు ఓటు వేసే హక్కు కల్పించారు. కొన్ని సార్లు స్థానిక ఎన్నికల్లో మహిళలు పోటీ చేసే అవకాశాన్నీ ఇచ్చారు.

భారత్‌కి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తరవాత 1951లో తొలిసారి ఎన్నికలు జరిగాయి. హిమాచల్‌ప్రదేశ్‌లోని కల్పా ప్రాంతానికి చెందిన రిటైర్డ్ టీచర్ శ్యామ్ శరణ్ నేగి తొలిసారి ఓటు హక్కు వినియోగించుకున్నారు. ఆయనే భారత్‌లో తొలి ఓటర్‌గా చరిత్రలో నిలిచిపోయారు.

1951-52లో తొలిసారి భారత్‌లో ఎన్నికలు జరిగాయి. ఆ తరవాత రెండోసారి 1957లో, మూడోసారి 1962లో, నాలుగోసారి 1967లో జరిగాయి. 1971లో ఐదోసారి ఎన్నికలు నిర్వహించారు. ఆ తరవాత 1977,1980,1984-85, 1989,1991లో ఎన్నికలు జరిగాయి. 1996లో పదకొండో సారి ఎన్నికలు నిర్వహించింది ఎన్నికల సంఘం. తరవాత 1998,1999,2004,2009,2014లోనూ ఎన్నికలు జరిగాయి. 2019లో 17వ సారి ఎన్నికలు జరగ్గా...2024లో 18వ సారి భారత్‌లో ఎన్నికలు జరగనున్నాయి.