Saptamatrika: స‌ప్త‌ మాతృక‌లంటే ఎవరు - వాళ్లేం చేస్తారు!

Saptamatrika: సప్త మాతృక అంటే ఏమిటి..? హైంద‌వ సంస్కృతిలోని శాస్తా శాఖలో నిబంధనల ప్రకారం సప్త మాతృకను భక్తి శ్రద్ధలతో పూజిస్తారు. సప్తమాతృకాయను మాతృక లేదా మాతృ అని కూడా అంటారు. కొంతమంది పండితులు సప్తమాతృక‌ను శైవ దేవతగా భావిస్తారు. సప్తమాతృక‌లు అంటే ఏడుగురు తల్లులు. దేవీ మహాత్మ్యం లేదా దుర్గా సప్తశతిలో స‌ప్త మాతృక‌ల ప్రస్తావన ఉంది.

Also Read : సునామీని కూడా తిప్పికొట్టిన అమ్మవారు, ఇది సమర్పిస్తే చాలు మీ కోర్కె నెరవేరతుందట

సప్తమాతృక‌లు సృష్టి సంరక్షణ కోసం లేదా దుష్టశక్తుల నాశనం కోసం అవతరించిన వివిధ దేవతల శక్తులు. విశ్వ నిర్వహణ శక్తిని జగన్మాతగా దర్శించి, వేద పురాణాగమాలు ఆ శక్తి తాలూకు వివిధ కోణాలను వివిధ రూపాలుగా ఆవిష్కరించాయి. వాటి ఉపాసనా విధులను ఏర్పరచాయి. ఆ పద్ధతిలో 'సప్త మాతృకా' తత్త్వo ఒకటి. శుంభు నిశుంభాది అసురులను అమ్మవారు సంహరిస్తున్న సమయంలో, భయంకరమైన అసుర సేనల్ని నిర్మూలించడానికే బ్రహ్మాది దేవతల్లోని శక్తులు మూర్తులు ధరించి వచ్చినట్లుగా 'దేవీ మహాత్మ్యం' వర్ణించింది. సప్త మాతృకలు ఎవ‌రంటే.. 

బ్రాహ్మి
ఈమె హంస వాహ‌నంపై ఉండే బ్రహ్మ శక్తిని క‌లిగిన దేవ‌త‌. ఆమె నాలుగు ముఖాల‌తో, తన రెండు చేతులలో పూలమాలను, నీటి కుండను ధ‌రించి ఉంటుంది. మిగిలిన‌ రెండు చేతులలో అభయ, వ‌ద‌ర‌ ముద్రతో ద‌ర్శ‌న‌మిస్తుంది. అనంతాకాశంలో, హృదయాకాశంలో అవ్యక్తనాదంగా ఉన్న శక్తి బ్రాహ్మి. కంఠాది ఉపాధులతో ఈ నాదమే స్వర, అక్షరాలుగా శబ్దరూపంగా వ్యక్తమవుతుంది. సర్వ శాస్త్ర జ్ఞానాలకు మూలమైన ఈ శబ్ద స్వరూపిణిని ఉపాసించడం జ్ఞానదాయకం.

వైష్ణవి
విష్ణువు శక్తిని పొందిన వైష్ణవి పసుపు దుస్తులు ధరించిన శ్యామల. ఆమె రెండు చేతుల్లో చక్రం, గద.. మిగిలిన రెండు చేతులు అభయ, వరద ముద్రలో ఉంటాయి. ఒక్కోసారి ఆమె చేతిలో శంఖం, శంఖం, ఖడ్గం కూడా ఉంటాయి. విశ్వమంత‌టా తేజస్తరంగాలుగా వ్యాపించి అన్ని వస్తువులను ప్రకాశింపజేసే అద్భుత శక్తి, స్థితికారక శక్తి వైష్ణ‌వి.

మహేశ్వరి
ఈమె ప‌ర‌మ‌శివుని శక్తి, ఆమె తలపై జడ, మణికట్టుపై పాము రూపంలో కంకణం, నుదుటిపై చంద్రుడు, చేతిలో త్రిశూలం ద‌ర్శ‌న‌మిస్తాయి. నీల వర్ణంతో, శోభాయమానమైన రూపంతో మహేశ్వరి మాతృక వృష‌భంపై సవారీ చేస్తుంది. ప్రతివారి హృదయంలో 'అహం' (నేను) అనే స్ఫురణ వ్యక్తమయ్యే అంతర్యామి చైతన్యమే మహేశ్వరి. 'సర్వ భూత హృదయాల్లో ఈశ్వరుడే, శరీరాది ఉపాధులను కదిలిస్తున్నాడు' అని భగవద్గీత 18వ అధ్యాయం 61వ శ్లోకం ఈ భావాన్నే చెబుతోంది.

ఇంద్రాణి
ఈమె ఇంద్రుని శక్తి, ఆమె వాహనం ఏనుగు. ఆమె ఒక చేతిలో వజ్రం, మరో చేతిలో అంకుశం పట్టుకుని ఉంటుంది. అమ్మవారి రెండు చేతులు అభయ, వరద ముద్రలో ఉన్నాయి. ఆమె ఎరుపు, బంగారు రంగు దుస్తులు. సున్నితమైన ఆభరణాలను ధరిస్తుంది. ఈమె జగద్రక్షణకు కావలసిన వీరత్వం, దుష్టులను సంహరించే ప్రతాపం క‌లిగిన‌ శక్తి. బలానికి సంకేతంగా వజ్రాయుధాన్ని ధరించే శక్తి.

కౌమారి
ఈమె శివుని కుమారుడు కుమార కార్తికేయ శక్తి. నెమలి ఆమెకు వాహనం. ఆమె ఎప్పుడూ మెడలో ఎర్రటి పూల హారాన్ని ధరిస్తుంది. సాధన ద్వారా శుద్ధమైన అంతఃకరణంలో శుద్ధ సత్యాన్ని ప్రకాశింపజేసే జ్ఞానశక్తి కౌమారి.

వారాహి
ఈ వారాహి యజ్ఞ వరాహ భగవానుని శక్తి. ఆమె వ‌రాహ‌ ముఖంతో ద‌ర్శ‌న‌మిస్తుంది. వారాహి వర్ణం ముదురు రంగులో ఉండి తలపై కిరీటం, చంద్ర‌వంక ధరించి ఉంటుంది. ఇతర సప్తమాత్రల నుండి ఆమెను ప్రత్యేకంగా నిలబెట్టేది ఆమె ప్రత్యేక లక్షణాలే. ఈ యజ్ఞ వరాహశక్తి అన్న ప్రదాయిని. చేతిలో ధరించిన నాగలి, రోకలి ఆయుధాలు అన్నోత్పత్తినీ, అన్నపరిణామాన్నీ (మార్పునీ) తెలియజేసే సంకేతాలు. దేవతలకు హవ్యాన్నీ, మానవాది జీవులకు యోగ్యమైన అన్నాలను అందించే ఆహార శక్తి వారాహి.

Also Read : నెలకు రెండుసార్లు మంటతో స్నానం చేసే అమ్మవారు..

చాముండ‌
కొన్నిసార్లు సప్తమాతృక‌ల‌ చిత్రాలలో నరసింహుని స్థానంలో చాముండను చూపుతారు. ఇది యమ శక్తి. అస్థిపంజరం లాంటి శరీరంపై వేలాడే ఛాతీ, పగిలిపోయిన కళ్లు, మునిగిపోయిన బొడ్డు, మెడలో మానవ క‌పాలాల‌ మాల, చేతిలో మానవ క‌పాలం కుండ ఆమె రూపానికి ప్రత్యేకతలు. పులి చర్మాన్ని ధరించిన ఈ రూపం చాలా క్రూరంగా, భయంకరంగా ఉంటుంది. ఏకం పరబ్రహ్మ తత్వం. అనేకం ప్రపంచ స్వరూపం. ఈ అనేకమే 'చమూ' (సేనలు). ఈ అనేకత్వం నుంచి ఏకత్వ స్థితిని చేరుకోవడమే సమాధి. దీనినే 'చాముండ‌' అని పేర్కొన్నారు.

ఇతర మాతృకలు
చాముండగా భావించే నరసింహ మాతృకతో పాటు వినాయకి మాతృక కూడా ఉంది అంటే మొత్తం తొమ్మిది మాతృకలు ఉన్నాయి. కొన్ని శాఖలలో మాతృకల సంఖ్య ఎనిమిది అని చెబుతారు. నేపాల్‌లో అష్ట మాతృకలను పూజిస్తారు. దక్షిణ భారతదేశంలో సప్తమాతృక‌ల‌ను మాత్రమే పూజిస్తారు.