TSPSC Group1 Mains Exam: 'గ్రూప్-1' అభ్యర్థులకు అలర్ట్ - మెయిన్స్ పరీక్ష విధానం, సిలబస్ పూర్తి వివరాలు ఇలా!

గ్రూప్-1 మెయిన్స్ పరీక్షలను జూన్ మొదటి లేదా రెండో వారంలో నిర్వహించనున్నారు. నేపథ్యంలో ఈ గ్రూప్-1 పరీక్ష, సిలబస్ వివరాలు ఇలా..

'గ్రూప్-1' మెయిన్స్ పరీక్ష విధానం

తెలంగాణలో 503 గ్రూప్-1 పోస్టుల కోసం నిర్వహించిన ప్రిలిమినరీ పరీక్ష ఫలితాలను తెలంగాణ రాష్ట్ర పబ్లిక్ సర్వీస్ కమిషన్ జనవరి 13న విడుదల చేసిన సంగతి తెలిసిందే. పోస్టుల సంఖ్యకు 1:50 నిష్పత్తిలో మొత్తం 25,050 మంది అభ్యర్థులను మెయిన్స్‌ పరీక్షలకు ఎంపిక చేసింది. గ్రూప్-1 మెయిన్స్ పరీక్షలను జూన్ మొదటి లేదా రెండో వారంలో నిర్వహించనున్నట్లు టీఎస్‌పీఎస్సీ వెల్లడించింది. పరీక్ష షెడ్యూలును జనవరి 18 నుంచి కమిషన్ వెబ్‌సైట్‌లో అందుబాటులో ఉంచనున్నారు. గ్రూప్-1 పరీక్ష, సిలబస్ వివరాలు ఇలా..

గ్రూప్-1 మెయిన్స్ విధానం:

➥ 'గ్రూప్-1' మెయిన్స్ పరీక్షల్లో 6 ప్రధాన సబ్జెక్టులతో పాటు జనరల్ ఇంగ్లిష్  క్వాలిఫైయింగ్ పరీక్ష ఉంటుంది. ఈ క్వాలిఫైయింగ్ పరీక్షలో అర్హత సాధించిన వారికి మాత్రమే మిగతా 6 పేపర్లను మాత్రమే పరిగణలోకి తీసుకొని పేపర్ల మూల్యాంకనం చేస్తారు. 

➥క్వాలిఫయింగ్ టెస్టు 150 మార్కులకు ఉంటుంది. పదోతరగతి స్థాయిలోనే ప్రశ్నలు ఉంటాయి. ఇది కేవలం క్వాలిఫయింగ్ టెస్టు మాత్రమే. ఈ మార్కులను మెయిన్స్‌ పరీక్షల్లో (6 పేపర్లు) సాధించిన మొత్తం మార్కులలో మాత్రం కలపరు. పరీక్ష సమయం రెండున్నర గంటలు.

➥ మెయిన్స్ పరీక్షల్లో నిర్వహించే మొత్తం 6 పేపర్లలో.. ప్రతి పేపర్‌కు 150 మార్కుల చొప్పున 900 మార్కులకు మెయిన్స్ పరీక్షలు నిర్వహిస్తారు. అభ్యర్థులు ప్రతి పేపర్‌లో మూడు వ్యాసాలను రాయాల్సి ఉంటుంది. మూడు సెక్షన్లలలో ప్రతి సెక్షన్ నుండి 1 వ్యాసరూప సమాధానం రాయాల్సి ఉంటుంది. ప్రతి సమాధానానికి 50 మార్కుల చొప్పున 150 మార్కులు ఉండనున్నాయి. ఒక్కో పేపరుకు 3 గంటల సమయం ఉంటుంది.

➥ మెయిన్స్ ఎగ్జామ్ పూర్తిచేసిన అభ్యర్థులకు గతంలో ఇంటర్వ్యూలు నిర్వహించేవారు. దానికి 100 మార్కులు కేటాయించేవారు. దీంతో మొత్తం కలిపి 1000 మార్కులకు గ్రూప్-1 పరీక్ష నిర్వహించేవారు. కానీ ఇప్పుడు ఇంటర్వూలు ఎత్తేశారు. దీంతో 900 మార్కులకే గ్రూప్ -1 మెయిన్స్ నిర్వహించనున్నారు. 

➥ ఉద్యోగానికి అభ్యర్థుల ఎంపికలో కేవలం ఈ ఆరు పేపర్లలో సాధించిన మార్కులను మాత్రమే పరిగణనలోకి తీసుకుంటారు. ప్రిలిమ్స్, క్వాలిఫయింగ్ ఇంగ్లిష్ పరీక్షలలో సాధించిన మార్కులను ప్రధాన పరీక్షలకు కలపరు.

పేపర్లు ఇవే..

★ పేపర్-1: జనరల్ ఎస్సే

★ పేపర్-2: హిస్టరీ, కల్చర్ జాగ్రఫీ

★ పేపర్-3: ఇండియన్ సొసైటీ, కానిస్టిట్యూషన్ & గవర్నెన్స్

★ పేపర్-4: ఎకానమీ డెవలప్‌మెంట్

★ పేపర్-5: సైన్స్ & టెక్నాలజీ, డేటా ఇంటర్‌ప్రిటేషన్.

★ పేపర్-6: తెలంగాణ మూవ్‌మెంట్, స్టేట్ ఫార్మేషన్

జనరల్ ఇంగ్లిష్ (అర్హత పరీక్ష):

➥ Spotting Errors – Spelling; Punctuation

➥ Fill in the blanks – Prepositions; Conjunctions; Verb tenses

➥ Re-writing sentences – Active and Passive voice;

➥ Direct & Reported Speech; Usage of Vocabulary

➥ Jumbled sentences

➥ Comprehension

➥ Precis Writing

➥ Expansion

➥ Letter Writing

ప్రధాన పరీక్షలు - సిలబస్

పేపర్-I: సాధారణ వ్యాసం (జనరల్ ఎస్సే)

ఈ పేపరులో అభ్యర్థి తప్పనిసరిగా మూడు వ్యాసాలు రాయాలి. ప్రతి సెక్షన్ నుండి తప్పనిసరిగా ఒకటి ఎంపిక చేసుకోవాలి. ప్రతి సెక్షన్‌లో మూడు ప్రశ్నలు ఉంటాయి. ఒక్కో వ్యాసానికి 50 మార్కులు ఉంటాయి. పరీక్ష సమయం 3 గంటలు.

విభాగం-I
1. సమకాలీన సామాజిక సమస్యలు మరియు సామాజిక సమస్యలు.
2. ఆర్థిక వృద్ధి మరియు న్యాయ సమస్యలు.

విభాగం-II
1. డైనమిక్స్ ఆఫ్ ఇండియన్ పాలిటిక్స్.
2. భారతదేశ చారిత్రక మరియు సాంస్కృతిక వారసత్వం.

విభాగం-III
1. సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీలో అభివృద్ధి
2. విద్య, మానవ వనరుల  అభివృద్ధి

పేపర్-II: హిస్టరీ, కల్చర్ & జియోగ్రఫీ

I. భారతదేశ చరిత్ర మరియు సంస్కృతి, ఆధునిక కాలానికి ప్రత్యేక సూచన (1757 నుండి 1947 A.D.)

➥ తొలి భారతీయ నాగరికతలు-సింధు మరియు వైదిక; క్రీస్తుపూర్వం ఆరవ శతాబ్దంలో మతపరమైన ఉద్యమాల ఆవిర్భావం – జైనమతం మరియు బౌద్ధమతం; ఇండో-గ్రీక్ ఆర్ట్ అండ్ ఆర్కిటెక్చర్ – గాంధార, మధుర మరియు అమరావతి పాఠశాలలు; మౌర్య, శాతవాహనులు మరియు గుప్తుల క్రింద సామాజిక మరియు సాంస్కృతిక స్థితి.

➥ ఇస్లాం యొక్క ఆగమనం మరియు భారతీయ సమాజంపై దాని ప్రభావం – భక్తి మరియు సూఫీ ఉద్యమాల స్వభావం మరియు ప్రాముఖ్యత; కాకతీయ, మరియు విజయనగర పాలకుల సహకారం భాష, సాహిత్యం, కళ మరియు ఆర్కిటెక్చర్: భాష, సాహిత్యం, కళలకు ఢిల్లీ సుల్తానులు మరియు మొఘలుల సహకారం.

➥ ఆర్కిటెక్చర్ మరియు ఫైన్ ఆర్ట్స్, మాన్యుమెంట్స్; దక్కన్ మరియు భారతదేశంలో మిశ్రమ సంస్కృతి ఆవిర్భావం.

➥ భారతదేశంలో బ్రిటిష్ కలోనియల్ పాలన యొక్క స్థాపన: కర్నాటిక యుద్ధాలు , ప్లాసీ యుద్ధం, ఆంగ్లో-మైసూర్, ఆంగ్లో-మరాఠా మరియు ఆంగ్లో-సిక్కు యుద్ధాలు; బ్రిటిష్ కలోనియల్ రూల్ యొక్క ఆర్థిక ప్రభావం: బ్రిటిష్ ఇండియాలో ల్యాండ్ రెవెన్యూ సెటిల్మెంట్స్; -వ్యవసాయం యొక్క వాణిజ్యీకరణ; భూమి లేనివారి పెరుగుదల వ్యవసాయ కార్మిక; కరువులు మరియు పేదరికం;పారిశ్రామికీకరణ; సాంప్రదాయ చేతిపనుల క్షీణత; సంపద యొక్క కాలువ; వాణిజ్యం మరియు వాణిజ్య వృద్ధి- భారతదేశ ఆర్థిక పరివర్తన; రైలు మార్గాలు, రవాణా మరియు కమ్యూనికేషన్ నెట్‌వర్క్- టెలిగ్రాఫ్ మరియు పోస్టల్ సేవలు.

➥ బ్రిటిష్ వ్యతిరేక తిరుగుబాట్లు: పంతొమ్మిదవ శతాబ్దంలో గిరిజన మరియు రైతుల తిరుగుబాట్లు-1857 తిరుగుబాటు యొక్క కారణాలు మరియు పరిణామాలు. భారత జాతీయవాదం పెరగడానికి కారణమైన అంశాలు; సామాజిక-మత మరియు కుల వ్యతిరేక ఉద్యమాల పెరుగుదల మరియు పెరుగుదల: బ్రహ్మ సమాజం, ఆర్య సమాజ్, అలీఘర్ ఉద్యమం, సత్య షోడక్ సమాజ్, జోతిబా మరియు సావిత్రిభాయ్ ఫూలే, పండిత రమాబాయి, నారాయణ గురు, అయ్యంకాళి, అన్నీ బీసెంట్; బ్రాహ్మణేతర, న్యాయం మరియు ఆత్మగౌరవ ఉద్యమాలు: పెరియార్, మహాత్మా గాంధీ, అంబేద్కర్ మరియు ఇతరులు.

➥ భారత స్వాతంత్య్ర పోరాటంలోని మూడు దశలు, 1885-1947. అఖిల భారత కిసాన్ సభ, కార్మికులు మరియు గిరిజన ఉద్యమాల పెరుగుదల మరియు పెరుగుదల; లింగం మరియు మహిళల ఉద్యమం యొక్క సమస్య; సోషలిస్ట్ మరియు కమ్యూనిస్ట్ ఉద్యమాల పెరుగుదల; కమ్యూనలిజం పెరుగుదల;భారతదేశం యొక్క స్వాతంత్ర్యం మరియు విభజన.

II. తెలంగాణ చరిత్ర మరియు సాంస్కృతిక వారసత్వం.

➥ ప్రాచీన తెలంగాణ చరిత్ర మరియు సంస్కృతి – శాతవాహనులు, ఇక్ష్వాకులు మరియు విష్ణుకుండినులు; జైన మరియు బౌద్ధమతం యొక్క పెరుగుదల మరియు పెరుగుదల; సామాజిక సాంస్కృతిక – షరతులు- భాష, సాహిత్యం, కళ మరియు ఆర్కిటెక్చర్.

➥ మధ్యయుగ తెలంగాణ మరియు మిశ్రమ సంస్కృతి ఆవిర్భావం – కాకతీయులు మరియు వెలమ రాజ్యాలు మరియు సామాజిక-సాంస్కృతిక అభివృద్ధి, సాహిత్యం, సంగీతం, నృత్యం, కళ మరియు వాస్తుశిల్పానికి వారి సహకారం; కుతుబ్ షాహీలు మరియు తెలుగు సాహిత్యం, కళ మరియు వాస్తుశిల్పానికి వారి సహకారం. కాకతీయులు మరియు కుతుబ్ షాహీలకు వ్యతిరేకంగా నిరసన ఉద్యమాలు – సమ్మక్క సారక్క మరియు సర్వాయిపాపన్న గౌడ్.

➥ అసఫ్ జాహీ రాజవంశం స్థాపన – సాలార్ జంగ్ సంస్కరణలు మరియు తెలంగాణ ఆధునికీకరణ ; నిజాంల క్రింద సామాజిక-ఆర్థిక అభివృద్ధి – భూమి పదవీకాలం మరియు సామాజిక వ్యవస్థ, జాగీర్దార్లు, దేశ్‌ముఖ్‌లు మొదలైనవి. మరియు వెట్టి- బ్రిటిష్ పారామౌంట్‌సీ మరియు నిజాం- హైదరాబాద్‌లో 1857 తిరుగుబాటు మరియు తుర్రే బాజ్ ఖాన్ పాత్ర; ఆరవ మరియు ఏడవ నిజాంల పాలనలో సామాజిక-ఆర్థిక అభివృద్ధి – రైల్వేల అభివృద్ధి, రవాణా మరియు కమ్యూనికేషన్ వ్యవస్థ, పరిశ్రమల స్థాపన, విద్యా సంస్థలు – అసఫ్ జాహీ కాలం నాటి స్మారక చిహ్నాలు.

➥ తెలంగాణలో సామాజిక-సాంస్కృతిక జాగృతి- ఆంధ్ర సారస్వత పరిషత్ – సాహిత్య మరియు గ్రంథాలయ ఉద్యమాలు; నిజాం రాష్ట్ర ఆంధ్ర జన సంఘం – ఆంధ్ర మహాసభ – సంఘ సంస్కరణ ఉద్యమాలు – బ్రహ్మ సమాజం, ఆర్య సమాజం మరియు ఆది హిందూ మరియు దళిత ఉద్యమాలు, భాగ్యరెడ్డి వర్మ పాత్ర- ఆంధ్ర మహిళా సభ మరియు మహిళా ఉద్యమం యొక్క పెరుగుదల. హైదరాబాద్ స్టేట్ కాంగ్రెస్ మరియు వందేమాతరం ఉద్యమం యొక్క పాత్ర.

➥ నిజాం పాలనకు వ్యతిరేకంగా ప్రజా ఉద్యమం – ఆదివాసీ తిరుగుబాట్లు – రామ్‌జీ గోండ్ మరియు కుమురం భీము , తెలంగాణ రైతాంగ సాయుధ పోరాటం – ఆంధ్ర మహాసభ మరియు కమ్యూనిస్టుల పాత్ర , మజ్లిస్ ఇత్తెహాదుల్- ముస్లిమీన్ పార్టీ, రజాకార్లు మరియు కాసిం రజ్వీ – పోలీసు చర్య మరియు నిజాం అంతం

➥ నియమం – హైదరాబాద్ స్టేట్‌ను ఇండియన్ యూనియన్‌లో విలీనం చేయడం.

III. భారతదేశం మరియు తెలంగాణ భౌగోళిక శాస్త్రం

➥ భారతదేశం – ఫిజికల్ సెట్టింగ్, ఫిజియోగ్రఫీ, డ్రైనేజ్, క్లైమేట్- మెకానిజం ఆఫ్ మాన్సూన్, ఎల్‌నినో మరియు లా నినో ప్రభావం, వర్షపాతం వైవిధ్యం- వరదలు మరియు కరువు, నేలలు, వృక్షసంపద మరియు వన్యప్రాణుల అధోకరణం మరియు పరిరక్షణ చర్యలు. ప్రధాన ఖనిజాలు మరియు శక్తి వనరులు- పంపిణీ మరియు పరిరక్షణ, శక్తి సంక్షోభం – సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల పాత్ర. సముద్ర వనరులు – ఆర్థిక ప్రాముఖ్యత, EEZ. నీటి వనరులు – లభ్యత, అంతర్ రాష్ట్ర నీటి భాగస్వామ్యం, పరిరక్షణ చర్యలు.

➥ వ్యవసాయం మరియు నీటిపారుదల – ప్రధాన ఆహారం మరియు ఆహారేతర పంటలు, వ్యవసాయ వాతావరణ ప్రాంతాలు, హరిత విప్లవం, వ్యవసాయంలో ఇటీవలి పోకడలు; ప్రధాన నీటిపారుదల ప్రాజెక్టులు మరియు కమాండ్ ఏరియా అభివృద్ధి; పరిశ్రమలు- ప్రధాన పరిశ్రమలు – ఇనుము మరియు ఉక్కు, పత్తి వస్త్రాలు, సిమెంట్, చక్కెర, ఆటోమొబైల్, IT, & ఫుడ్ ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమలు, స్థానికీకరణ కారకాలు, పారిశ్రామిక కారిడార్లు & ఆర్థిక అభివృద్ధి; రవాణా: రవాణా సాధనాలు, ఆర్థికాభివృద్ధిలో రోడ్డు మరియు రైలు నెట్‌వర్క్ పాత్ర, హైవేలు మరియు ఎక్స్‌ప్రెస్ హైవేలు; ప్రధాన నౌకాశ్రయాలు – మారుతున్న ధోరణులు మరియు భారతదేశం యొక్క వాణిజ్యం – WTO పాత్ర; హిందూ మహాసముద్రంలో భారతదేశం యొక్క వ్యూహాత్మక స్థానం; జనాభా – పంపిణీ, పెరుగుదల, జనాభా లక్షణాలు, జనాభా డివిడెండ్ మరియు పరివర్తన, HDI, జనాభా సమస్యలు మరియు విధానాలు. పట్టణీకరణ ప్రక్రియ- ప్రాదేశిక నమూనా, మెగాసిటీల వృద్ధి, పట్టణ వృద్ధి విధానాల సమస్యలు, స్మార్ట్ సిటీల భావన.

➥ హైదరాబాద్ రాష్ట్రం మరియు ప్రస్తుత తెలంగాణ రాష్ట్ర భౌగోళిక పరిధి, ఉపశమనం, వాతావరణం, నదులు, నేలలు, అటవీ ప్రాంతం మరియు వన్యప్రాణులు-పంపిణీ, క్షీణత మరియు పరిరక్షణ. ఖనిజాలు మరియు శక్తి వనరులు – బొగ్గు, ఇనుము మరియు సున్నపురాయి పంపిణీ. థర్మల్ మరియు హైడ్రో పవర్ ప్రాజెక్ట్స్ -సమస్యలు మరియు అవకాశాలు.

➥ వ్యవసాయం- వర్షాధారం/పొడి నేల వ్యవసాయం, కరువు పీడిత ప్రాంతాలు మరియు ఉపశమన చర్యలు. నీటిపారుదల వనరులు: కాలువలు, ట్యాంకులు మరియు బావులు, భూగర్భ జలాల క్షీణత మరియు దాని పరిరక్షణ- మిషన్ కాకతీయ. పరిశ్రమలు – సిమెంట్, చక్కెర, ఫార్మా, ఎలక్ట్రానిక్, టూరిజం, ఐటీ, ఐటీఐఆర్, సెజ్‌లు. హస్తకళలు మరియు గృహ పరిశ్రమలు మరియు వాటి సమస్యలు. రోడ్డు మరియు రైలు నెట్‌వర్క్ పంపిణీ మరియు ఆర్థికాభివృద్ధిలో పాత్ర. జనాభా – పంపిణీ, పెరుగుదల, సాంద్రత, జనాభా లక్షణాలు (లింగ నిష్పత్తి, వయస్సు, అక్షరాస్యత మొదలైనవి,) గిరిజన జనాభా – పంపిణీ, గిరిజన ప్రాంతాల సమస్యలు మరియు గిరిజన ప్రాంత అభివృద్ధికి సంబంధించిన విధానాలు.

➥ తెలంగాణ రాష్ట్రంలో పట్టణీకరణ, ప్రాదేశిక-తాత్కాలిక మార్పులు, పట్టణ వృద్ధి మరియు వలస. హైదరాబాద్ నగర అభివృద్ధి యొక్క పరిణామం మరియు దశలు, చారిత్రక నుండి ఆధునిక కాస్మోపాలిటన్‌గా రూపాంతరం చెందాయి.

➥ మెగాపోలిస్, తెలంగాణ రాష్ట్రంలో హైదరాబాద్ యొక్క ప్రాధాన్యత, నగర నిర్మాణం, పరిశ్రమలు మరియు పారిశ్రామిక ఎస్టేట్‌లు, పట్టణ మౌలిక సదుపాయాలు మరియు రవాణా – ORR మరియు మెట్రో – సమస్యలు మరియు ప్రణాళిక – GHMC మరియు HUDA పాత్ర (మెట్రోపాలిటన్ డెవలప్‌మెంట్ ప్లాన్ – 2031, HMDA), హైదరాబాద్‌లో పర్యాటక కేంద్రం మరియు గ్లోబల్ సిటీ.

పేపర్ –III : ఇండియన్ సొసైటీ, రాజ్యాంగం మరియు పాలన

I. భారతీయ సమాజం, నిర్మాణం, సమస్యలు మరియు సామాజిక ఉద్యమాలు
➥ భారతీయ సమాజం: ప్రముఖ లక్షణాలు, భిన్నత్వంలో ఏకత్వం; కుటుంబం, వివాహం, బంధుత్వం, కులం, తెగ, మతం, భాష; గ్రామీణ – పట్టణ నిరంతర; బహుళ-సాంస్కృతికత.

➥ సామాజిక బహిష్కరణ మరియు బలహీన వర్గాలు: షెడ్యూల్డ్ కులాలు, షెడ్యూల్డ్ తెగలు, వెనుకబడిన తరగతులు, మైనారిటీలు, మహిళలు, పిల్లలు, వృద్ధులు మరియు వికలాంగులు.

➥ సామాజిక సమస్యలు: పేదరికం; నిరుద్యోగం, బాల కార్మికులు, మహిళలపై హింస; ప్రాంతీయవాదం;కమ్యూనలిజం మరియు సెక్యులరిజం; అవినీతి; కుల సంఘర్షణలు, వ్యవసాయ కార్మికుల సమస్యలు;

➥ పట్టణీకరణ; అభివృద్ధి మరియు స్థానభ్రంశం; పర్యావరణ క్షీణత; స్థిరమైన అభివృద్ధి; జనాభా విస్ఫోటనం; వ్యవసాయ బాధ; వలస.
     (ఎ)తెలంగాణలో సామాజిక సమస్యలు: వెట్టి; జోగిని మరియు దేవదాసి వ్యవస్థ; ఆడపిల్ల; ఫ్లోరోసిస్; బాల కార్మికులు; వలస కార్మికులు; బాల్య వివాహాలు.
      (బి) తెలంగాణలో సామాజిక ఉద్యమాలు.

➥ భారతదేశం మరియు తెలంగాణలో సామాజిక విధానాలు మరియు కార్యక్రమాలు: మహిళలు, పిల్లలు, వృద్ధులు మరియు వికలాంగుల కోసం విధానాలు; షెడ్యూల్డ్ కులాలు, షెడ్యూల్డ్ తెగలు, వెనుకబడిన తరగతులు మరియు మైనారిటీల కోసం విధానాలు; పర్యావరణ విధానం; జనాభా విధానం; విద్యా విధానం; ఆరోగ్యంపై పాలసీ; పేదరిక నిర్మూలన కార్యక్రమాలు; షెడ్యూల్డ్ కులాలు, షెడ్యూల్డ్ తెగలు, వెనుకబడిన తరగతులు, మహిళలు, సంక్షేమ పథకాలు పిల్లలు, మైనారిటీలు, వృద్ధులు మరియు వికలాంగులు.

II. భారత రాజ్యాంగం

➥ భారత రాజ్యాంగ పరిణామం: డ్రాఫ్టింగ్ కమిటీ పాత్ర; రాజ్యాంగ తత్వశాస్త్రం మరియు ఉపోద్ఘాతం; ముఖ్యమైన లక్షణాలు & ప్రాథమిక నిర్మాణం; సవరణలు.

➥ ప్రాథమిక హక్కులు: ప్రకృతి మరియు పరిధి; ప్రాథమిక హక్కుల పరిధులను విస్తరించడం; రాష్ట్రం మరియు ఇతరులకు వ్యతిరేకంగా అమలు;సంక్షేమ రాష్ట్రం మరియు రాజ్యాంగం క్రింద పంపిణీ న్యాయం; రాష్ట్ర విధానం యొక్క ఆదేశిక సూత్రాలు – చట్టం మరియు ప్రాథమిక విధులు. 

➥ ప్రభుత్వ వ్యవస్థ: పార్లమెంటరీ వ్యవస్థ, కేంద్ర ప్రభుత్వం: రాష్ట్రపతి, ప్రధాన మంత్రి & మంత్రుల మండలి; పార్లమెంట్: అధికారాలు మరియు విధులు;

➥ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం: గవర్నర్, ముఖ్యమంత్రి & మంత్రుల మండలి; శాసనసభ: అధికారాలు మరియు విధులు, శాసన అధికారాలు.

➥ భారతదేశంలో న్యాయ వ్యవస్థ: సుప్రీం కోర్ట్, హైకోర్టులు & అడ్మినిస్ట్రేటివ్ ట్రిబ్యునల్స్; సబార్డినేట్ న్యాయవ్యవస్థ; జ్యుడీషియల్ రివ్యూ మరియు జ్యుడీషియల్ యాక్టివిజం; న్యాయవ్యవస్థ స్వతంత్రత మరియు న్యాయపరమైన జవాబుదారీతనం.

➥ సమాఖ్య వ్యవస్థ: కేంద్రం-రాష్ట్ర సంబంధాలు- సమాఖ్య నిర్మాణానికి సంబంధించిన సమస్యలు మరియు సవాళ్లు; అధికారాల భాగస్వామ్యం కోసం స్థానిక స్వపరిపాలన 73వ మరియు 74వ రాజ్యాంగ సవరణలు – పంచాయత్ రాజ్ మరియు మున్సిపల్ సంస్థలు; నీటి వివాదాలు అమలులో ఉన్న సవాళ్లకు సూచనతో అంతర్-రాష్ట్ర వివాదాల పరిష్కారం.

III. పాలన

➥ గవర్నెన్స్ అండ్ గుడ్ గవర్నెన్స్, ఇ-గవర్నెన్స్-అప్లికేషన్స్ అండ్ మోడల్స్; కేంద్ర స్థాయిలో పాలన- క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్, ప్రధాన మంత్రి కార్యాలయం (PMO), సెంట్రల్ సెక్రటేరియట్, మంత్రిత్వ శాఖలు మరియు విభాగాలు; రాజ్యాంగ సంస్థలు-ఫైనాన్స్ కమిషన్, ఎన్నికల సంఘం, యూనియన్ పబ్లిక్ సర్వీస్ కమిషన్, కంప్ట్రోలర్ మరియు ఆడిటర్ జనరల్ ఆఫ్ ఇండియా, జాతీయ మానవ హక్కుల కమిషన్, SC/ST/మైనారిటీలు మరియు మహిళల కోసం జాతీయ కమిషన్లు; పార్లమెంటరీ కమిటీలు అంచనాల కమిటీ, పబ్లిక్ అకౌంట్స్ కమిటీ, పబ్లిక్ అండర్‌టేకింగ్‌లపై కమిటీ.

➥ రాష్ట్ర మరియు జిల్లా స్థాయిలలో పాలన-సెక్రటేరియట్ మరియు డైరెక్టరేట్లు మరియు వాటి సంబంధాలు; జిల్లా పరిపాలన-కలెక్టర్ పాత్ర, రూరల్ మరియు అర్బన్ గవర్నెన్స్ సంస్థలు-అధికారాలు మరియు విధులు, సేవలను అందించడానికి వ్యవస్థలు; సహకార సంఘాలు, రాష్ట్ర ఆర్థిక సంఘం; అధికారాలు మరియు ఆర్థిక వికేంద్రీకరణ-సమస్యలు మరియు సవాళ్లు. ఎస్సీలు, ఎస్టీలు, బీసీలు, మైనారిటీలు మరియు వికలాంగుల సంక్షేమం కోసం అభివృద్ధి కార్పొరేషన్లు; అడ్మినిస్ట్రేషన్-లెజిస్లేటివ్, ఎగ్జిక్యూటివ్ మరియు జ్యుడీషియల్ నియంత్రణపై నియంత్రణ.

➥ పట్టణ మరియు గ్రామీణ ప్రాంతాల అభివృద్ధికి కృషి చేస్తున్న కార్యక్రమాలు, ఏజెన్సీలు మరియు సంస్థలు;ప్రజల కేంద్రీకృత భాగస్వామ్య అభివృద్ధి; పేదరిక నిర్మూలన కార్యక్రమాలు; మహిళా సాధికారత మరియు సమగ్ర వృద్ధి; ఆరోగ్యం, ఆహార భద్రత మరియు విద్యకు సంబంధించిన హక్కులు-సమస్యలు మరియు సవాళ్లు.

➥ అభివృద్ధి మరియు అభివృద్ధి ప్రక్రియలపై చర్చలు; రాష్ట్రం మరియు సేవల కేటాయింపు; రాష్ట్రం మరియు మార్కెట్; సివిల్ సొసైటీ కమ్యూనిటీ బేస్డ్ ఆర్గనైజేషన్స్ (CBOs) మరియు NGOల ప్రమేయం; స్వయం సహాయక బృందాలు, (SHGలు), స్వచ్ఛంద సంస్థలు మరియు వాటాదారులు, పబ్లిక్-ప్రైవేట్ భాగస్వామ్యాలు (PPP); కార్పొరేట్ సామాజిక బాధ్యత.

➥ ఎథిక్స్ అండ్ వాల్యూస్ ఆఫ్ అడ్మినిస్ట్రేషన్; సివిల్ సర్వీసెస్, కమిటెడ్ బ్యూరోక్రసీ, పొలిటీషియన్ మరియు సివిల్ సర్వెంట్ రిలేషన్స్ యొక్క తటస్థత; సిటిజన్ చార్టర్స్, జెండర్ సెన్సిటైజేషన్; పరిపాలన యొక్క పారదర్శకత మరియు జవాబుదారీతనం; పరిపాలనలో అవినీతిని నిరోధించడం- సెంట్రల్ విజిలెన్స్ కమిషన్, సెంట్రల్ బ్యూరో ఆఫ్ ఇన్వెస్టిగేషన్, లోక్‌పాల్, లోకాయుక్త, ACB మరియు వినియోగదారుల రక్షణ యంత్రాంగాలు; సమాచార హక్కు చట్టం-2005 దరఖాస్తు మరియు ప్రభావం; పరిపాలనా సంస్కరణలు.

పేపర్ -IV : ఆర్థిక మరియు అభివృద్ధి

I. భారత ఆర్థిక వ్యవస్థ మరియు అభివృద్ధి
జాతీయ ఆదాయం – జాతీయ ఆదాయం యొక్క భావనలు మరియు కొలత- నామమాత్ర మరియు వాస్తవ ఆదాయం; భారత ఆర్థిక వ్యవస్థ నిర్మాణం మరియు వృద్ధి – భారతదేశ జాతీయ ఆదాయంలో రంగాల పోకడలు.

పేదరికం మరియు నిరుద్యోగం: పేదరికం యొక్క భావనలు – ఆదాయ-ఆధారిత పేదరికం, ఆదాయేతర పేదరిక సామర్థ్య విధానం (మానవ పేదరిక సూచిక) , పేదరికం మరియు పేదరికంలో పోకడలను కొలవడం; నిరుద్యోగం యొక్క భావనలు, అంచనాలు మరియు పోకడలు.

డబ్బు మరియు బ్యాంకింగ్: డబ్బు సరఫరా, భారతీయ బ్యాంకింగ్ మరియు నాన్-బ్యాంకింగ్ ఆర్థిక సంస్థల నిర్మాణం; బ్యాంకింగ్ రంగంలో సంస్కరణలు; RBI ద్వారా క్రెడిట్ నియంత్రణ

పబ్లిక్ ఫైనాన్స్: పన్ను నిర్మాణం, కేంద్ర మరియు రాష్ట్ర పన్నులు; రాబడి మరియు మూలధన ఖాతాలో ప్రభుత్వ వ్యయం; ప్రజా రుణం: కూర్పు- అంతర్గత మరియు బాహ్య రుణం; మానిటరీ పాలసీ, ఫిస్కల్ పాలసీ; యూనియన్ బడ్జెట్: బడ్జెట్ విశ్లేషణ.

భారత ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రణాళిక: లక్ష్యాలు, ప్రాధాన్యతలు, వ్యూహాలు, పంచవర్ష ప్రణాళికల విజయాలు; 12వ FYP – సమ్మిళిత వృద్ధి ; నీతి ఆయోగ్; సరళీకరణ, ప్రైవేటీకరణ, ప్రపంచీకరణ: లక్షణాలు మరియు చిక్కులు.

II. తెలంగాణ ఆర్థిక వ్యవస్థ

➥ హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో తెలంగాణ ఆర్థిక వ్యవస్థ (వ్యవసాయం, పరిశ్రమలు మరియు వాణిజ్యం); యునైటెడ్ APలో తెలంగాణ ఆర్థిక వ్యవస్థ (1956-2014)- లేమి మరియు అభివృద్ధిలో ఉంది; తెలంగాణ ఆర్థిక వ్యవస్థ నిర్మాణం మరియు వృద్ధి: GSDPలో రంగాల పోకడలు ; తలసరి ఆదాయం; ఆదాయ అసమానతలు మరియు పేదరికం.

➥ మానవ వనరులు: డెమోగ్రాఫిక్ స్ట్రక్చర్ అండ్ ట్రాన్సిషన్ , డెమోగ్రాఫిక్ డివిడెండ్ , (లింగ నిష్పత్తి, సంతానోత్పత్తి రేటు, మరణాల రేట్లు) ; అక్షరాస్యత మరియు వృత్తి నిర్మాణం

➥ భూ సంస్కరణలు: I తరం (1947-1970) మరియు II తరం భూ సంస్కరణలు (1970 నుండి)- మధ్యవర్తుల రద్దు: జమీందారీ, జాగీర్దారీ మరియు ఇనామ్‌దారీ – కౌలు సంస్కరణలు: భూమి పైకప్పు ; షెడ్యూల్డ్ ప్రాంతాలలో భూమి పరాయీకరణ; భూ సంస్కరణల ప్రభావం.

➥ వ్యవసాయం మరియు అనుబంధ రంగాలు: GSDPలో పంట మరియు అనుబంధ రంగాల వాటాలో ధోరణులు; భూమి హోల్డింగ్స్ పంపిణీ; నీటిపారుదల పోకడలు; పొడి భూమి వ్యవసాయ సమస్యలు; వ్యవసాయంపై ఆధారపడటం; పంట నమూనా పోకడలు ; ఉత్పాదకతలో పోకడలు; అగ్రికల్చరల్ క్రెడిట్, ఎక్స్‌టెన్షన్ అండ్ మార్కెటింగ్; కోఆపరేటివ్స్ మరియు ప్రొడ్యూసర్ కంపెనీలు

➥ పరిశ్రమ మరియు సేవా రంగాలు: పారిశ్రామిక అభివృద్ధి; పారిశ్రామిక రంగం నిర్మాణం మరియు వృద్ధి, సూక్ష్మ చిన్న మరియు మధ్య తరహా పరిశ్రమల (MSME) రంగం , అనారోగ్య పరిశ్రమల పునరుద్ధరణ; పారిశ్రామిక మౌలిక సదుపాయాలు- శక్తి; తెలంగాణ పారిశ్రామిక విధానం; సేవా రంగం నిర్మాణం మరియు వృద్ధి; పరిశ్రమ మరియు సేవా రంగాలలో ఉపాధి పోకడలు; తెలంగాణ ఇన్ఫర్మేషన్ అండ్ కమ్యూనికేషన్ టెక్నాలజీ (ICT) పాలసీ.

III. అభివృద్ధి మరియు పర్యావరణ సమస్యలు

➥ పర్యావరణం vs అభివృద్ధి: పర్యావరణం యొక్క నిర్వచనం , పర్యావరణవాదం; ఎన్విరాన్‌మెంటల్ ప్రొటెక్షన్ పాలసీ, ఎన్విరాన్‌మెంటల్ పాలసీ ఇన్‌స్ట్రుమెంట్స్.
 
➥ సహజ వనరులు: అటవీ వనరులు- అడవుల వాణిజ్యీకరణ – అటవీ చట్టాలు vs అటవీ నివాసులు/ వినియోగదారులు; నీరు: ఉపరితల నీరు మరియు భూగర్భ జలాలు, నీటి కోసం పోటీ డిమాండ్ – తాగు, పారిశ్రామిక మరియు వ్యవసాయం; భూమి వనరులు: భూమి యొక్క పోటీ ఉపయోగాలు- ఆహారం, ఆహారం, ఇంధనం మరియు ఫైబర్; మైనింగ్ మరియు పర్యావరణం; సహజ వనరుల సుస్థిరత.

➥ పర్యావరణ వ్యవస్థలు మరియు జీవ వైవిధ్యం: జీవావరణ శాస్త్రం మరియు పర్యావరణ వ్యవస్థ; పర్యావరణ వ్యవస్థలలో ఆహార గొలుసులు, పర్యావరణ వ్యవస్థ యొక్క టైపోలాజీ; జీవ వైవిధ్యం మరియు దాని పరిరక్షణ, జీవ వైవిధ్య రకాలు, జీవ వైవిధ్యానికి ముప్పు.

➥ పర్యావరణ కాలుష్యం మరియు ఘన వ్యర్థాల నిర్వహణ, ఘన వ్యర్థ రకాలు, ఘన వ్యర్థాల ఉత్పత్తిని ప్రభావితం చేసే అంశాలు, ఘన వ్యర్థాల ప్రభావం, రీసైక్లింగ్ మరియు పునర్వినియోగం.

➥ గ్లోబల్ ఎన్విరాన్‌మెంట్ ఇష్యూస్: క్లైమేట్ చేంజ్, గ్లోబల్ వార్మింగ్ మరియు దాని ప్రభావం, సస్టైనబుల్ డెవలప్‌మెంట్.

పేపర్- V : సైన్స్ & టెక్నాలజీ మరియు డేటా ఇంటర్‌ప్రిటేషన్

I. సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ పాత్ర మరియు ప్రభావం

➥ సైన్స్ & టెక్నాలజీ యొక్క క్లాసికల్ మరియు ఎమర్జింగ్ రంగాలు: సైన్స్ & టెక్నాలజీ ద్వారా విలువ జోడింపు, భారతదేశంలోని ప్రస్తుత సైన్స్ & టెక్నాలజీ అభివృద్ధి మరియు జాతీయ అభివృద్ధికి ఇంజిన్‌గా సైన్స్ & టెక్నాలజీ యొక్క ప్రాముఖ్యత; పారిశ్రామిక అభివృద్ధి & పట్టణీకరణ.

➥ నేషనల్ పాలసీ ఆఫ్ సైన్స్ & టెక్నాలజీ: కాలానుగుణంగా పాలసీలో మార్పులు: టెక్నాలజీ మిషన్లు – ICT: కంప్యూటర్స్, రోబోటిక్స్, నానో టెక్నాలజీ మరియు కమ్యూనికేషన్లలో బేసిక్స్.

➥ భారతదేశంలో అంతరిక్ష కార్యక్రమం మరియు పారిశ్రామిక, వ్యవసాయ మరియు ఇతర గ్రామీణ అభివృద్ధి కార్యకలాపాలు, INSAT, IRS వ్యవస్థలు, EDUSAT మరియు చంద్రయాన్-1 మరియు భవిష్యత్తు కార్యక్రమాలకు ప్రత్యేక సూచనతో దాని అప్లికేషన్లు.

➥ విద్య, వ్యవసాయం మరియు పరిశ్రమల సూచనలతో భారతదేశంలో అంతరిక్ష సాంకేతికత యొక్క అప్లికేషన్. వాతావరణ మార్పు, వరదలు, తుఫాను, సునామీ, సహజ మరియు మానవ నిర్మిత విపత్తు నిర్వహణ.

➥ శక్తి వనరులు: శక్తి డిమాండ్లు, భారతీయ శక్తి దృశ్యం- హైడల్, థర్మల్ మరియు న్యూక్లియర్. పునరుత్పాదక వనరుల ప్రాముఖ్యత – సోలార్, విండ్, స్మాల్/మినీ/మైక్రో హైడల్, బయోమాస్, వేస్ట్ బేస్డ్, జియోథర్మల్, టైడల్ & ఫ్యూయల్ సెల్స్. శక్తి భద్రత – సైన్స్ & టెక్నాలజీ పాత్ర, బయో-ఇంధన సాగు మరియు వెలికితీత.

II. సైన్స్ పరిజ్ఞానం యొక్క దరఖాస్తులో ఆధునిక ధోరణి

➥ సైన్స్ & టెక్నాలజీ యొక్క క్లాసికల్ మరియు ఎమర్జింగ్ రంగాలు: సైన్స్ & టెక్నాలజీ ద్వారా విలువ జోడింపు, భారతదేశంలోని ప్రస్తుత సైన్స్ & టెక్నాలజీ అభివృద్ధి మరియు జాతీయ అభివృద్ధికి ఇంజిన్‌గా సైన్స్ & టెక్నాలజీ యొక్క ప్రాముఖ్యత; పారిశ్రామిక అభివృద్ధి & పట్టణీకరణ.

➥ నేషనల్ పాలసీ ఆఫ్ సైన్స్ & టెక్నాలజీ: కాలానుగుణంగా పాలసీలో మార్పులు: టెక్నాలజీ మిషన్లు – ICT: కంప్యూటర్స్, రోబోటిక్స్, నానో టెక్నాలజీ మరియు కమ్యూనికేషన్లలో బేసిక్స్.

➥ భారతదేశంలో అంతరిక్ష కార్యక్రమం మరియు పారిశ్రామిక, వ్యవసాయ మరియు ఇతర గ్రామీణ అభివృద్ధి కార్యకలాపాలు, INSAT, IRS వ్యవస్థలు, EDUSAT మరియు చంద్రయాన్-1 మరియు భవిష్యత్తు కార్యక్రమాలకు ప్రత్యేక సూచనతో దాని అప్లికేషన్లు. వాతావరణ మార్పు, వరదలు, తుఫాను, సునామీ, సహజ మరియు మానవ నిర్మిత విపత్తు నిర్వహణ.

శక్తి వనరులు: శక్తి డిమాండ్లు, భారతీయ శక్తి దృశ్యం- హైడల్, థర్మల్ మరియు న్యూక్లియర్. పునరుత్పాదక వనరుల ప్రాముఖ్యత – సోలార్, విండ్, స్మాల్/మినీ/మైక్రో హైడల్, బయోమాస్, వేస్ట్ బేస్డ్, జియోథర్మల్, టైడల్ & ఫ్యూయల్ సెల్స్. శక్తి భద్రత – సైన్స్ & టెక్నాలజీ పాత్ర, బయో-ఇంధన సాగు మరియు వెలికితీత.

III. డేటా వివరణ మరియు సమస్య పరిష్కారం

➥ డేటా విశ్లేషణ – గణాంక డేటా యొక్క విశ్లేషణాత్మక వివరణ, గ్రాఫ్‌లు మరియు చార్ట్‌ల అధ్యయనం – బార్ గ్రాఫ్‌లు, లైన్ గ్రాఫ్‌లు మరియు పై-చార్ట్‌లు మరియు డ్రాయింగ్ ముగింపులు.

➥ టేబులర్ మరియు డయాగ్రమాటికల్ డేటా ఆధారంగా సమస్యలు – ప్రాబబిలిటీ లాజికల్ రీజనింగ్, ఎనలిటికల్ మరియు మెంటల్ ఎబిలిటీ ఆధారంగా సమస్యలు.

➥ క్వాంటిటేటివ్ ఆప్టిట్యూడ్ – నంబర్ సీక్వెన్సెస్, సిరీస్, యావరేజెస్, నంబర్ సిస్టమ్స్, రేషియో అండ్ ప్రొపోర్షన్, లాభం మరియు లాస్.

➥ కాలం మరియు పని, వేగం -సమయం – దూరం, సాధారణ ఆసక్తి, విశ్లేషణాత్మక మరియు క్రిటికల్ రీజనింగ్.

➥ నిర్ణయం తీసుకోవడం మరియు సమస్య పరిష్కారం: అభ్యర్థులకు సరైన నిర్మాణాత్మక పరిస్థితి అందించబడుతుంది మరియు పరిస్థితుల నుండి ఉత్పన్నమయ్యే సమస్యకు వారి స్వంత పరిష్కారాన్ని విశ్లేషించి, సూచించమని వారిని అడగబడతారు.

పేపర్-VI : తెలంగాణ ఉద్యమం మరియు రాష్ట్ర ఏర్పాటు

I. తెలంగాణ (1948-1970)

చారిత్రక నేపథ్యం: హైదరాబాద్ ప్రిన్స్లీ స్టేట్‌లో తెలంగాణ ఒక విలక్షణమైన సాంస్కృతిక యూనిట్, దాని భౌగోళిక, సాంస్కృతిక, సామాజిక, రాజకీయ మరియు ఆర్థిక లక్షణాలు- తెలంగాణ ప్రజలు- కులాలు, తెగలు, మతం, కళలు, కళలు, భాషలు, మాండలికాలు, జాతరలు, పండుగలు మరియు తెలంగాణలోని ముఖ్యమైన ప్రదేశాలు. హైదరాబాద్ ప్రిన్స్లీ స్టేట్‌లో పరిపాలన మరియు సాలార్ జంగ్ యొక్క పరిపాలనా సంస్కరణలు మరియు ముల్కీలు-ముల్కీయేతరుల సమస్య యొక్క మూలాలు; మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్, VII నిజాం ఫార్మాన్ ఆఫ్ 1919 మరియు ముల్కీ నిర్వచనం – ముల్కీ లీగ్ 1935 అని పిలువబడే నిజాం సబ్జెక్ట్స్ లీగ్ స్థాపన మరియు దాని ప్రాముఖ్యత; 1948లో హైదరాబాద్ రాష్ట్రం ఇండియన్ యూనియన్‌లో విలీనం; మిలిటరీ రూల్ మరియు వెల్లోడి కింద ఉపాధి విధానాలు,1948-52; ముల్కీ-నిబంధనల ఉల్లంఘన మరియు దాని చిక్కులు.

➥ స్వతంత్ర భారతదేశంలో హైదరాబాద్ రాష్ట్రం- బూర్గుల రామకృష్ణారావు ఆధ్వర్యంలో ప్రముఖ మంత్రిత్వ శాఖ ఏర్పాటు మరియు 1952 ముల్కీ-ఆందోళన; స్థానిక వ్యక్తుల ఉపాధి కోసం డిమాండ్ మరియు సిటీ కాలేజీ సంఘటన దాని ప్రాముఖ్యత. జస్టిస్ జగన్ మోహన్ రెడ్డి కమిటీ నివేదిక, 1953 – తెలంగాణ రాష్ట్రం కోసం ప్రారంభ చర్చలు మరియు డిమాండ్-1953లో ఫజల్ అలీ ఆధ్వర్యంలో రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ కమిషన్ (SRC) ఏర్పాటుకు కారణాలు-SRC-లోని ప్రధాన నిబంధనలు మరియు సిఫార్సులు-డా. SRC మరియు చిన్న రాష్ట్రాలపై B. R. అంబేద్కర్ అభిప్రాయాలు.

➥ ఆంధ్రప్రదేశ్ ఏర్పాటు, 1956: పెద్దమనుషుల ఒప్పందం – దాని నిబంధనలు మరియు సిఫార్సులు; తెలంగాణ ప్రాంతీయ కమిటీ, కూర్పు, విధులు మరియు పనితీరు – భద్రతల ఉల్లంఘన-కోస్తా ఆంధ్ర ప్రాంతం నుండి వలసలు మరియు దాని పర్యవసానాలు;తెలంగాణలో 1970 తర్వాత అభివృద్ధి దృశ్యం-వ్యవసాయం, నీటిపారుదల, విద్యుత్, విద్య, ఉపాధి, వైద్యం మరియు ఆరోగ్యం మొదలైనవి.

➥ ఉపాధి మరియు సేవా నిబంధనల ఉల్లంఘన: తెలంగాణా ఆందోళనకు మూలాలు- కొత్తగూడెం మరియు ఇతర ప్రాంతాలలో నిరసన, రవీంద్రనాథ్ ఆమరణ నిరాహార దీక్ష; 1969 ప్రత్యేక తెలంగాణ కోసం ఉద్యమం. జై తెలంగాణ ఉద్యమంలో మేధావులు, విద్యార్థులు, ఉద్యోగుల పాత్ర.
తెలంగాణ ప్రజా సమితి ఏర్పాటు మరియు ఉద్యమ గమనం – తెలంగాణ ఉద్యమ వ్యాప్తి- ప్రధాన సంఘటనలు, నాయకులు మరియు వ్యక్తిత్వాలు- అఖిల పక్ష ఒప్పందం – గో 36 – తెలంగాణ ఉద్యమం అణచివేత మరియు దాని పర్యవసానాలు- ఎనిమిది పాయింట్లు మరియు ఐదు అంశాల సూత్రాలు- చిక్కులు .

II. సమీకరణ దశ (1971 -1990)

➥ ముల్కీ నిబంధనలపై కోర్టు తీర్పులు- జై ఆంధ్ర ఉద్యమం మరియు దాని పర్యవసానాలు- సిక్స్ పాయింట్ ఫార్ములా 1973, మరియు దాని నిబంధనలు; ఆర్టికల్ 371-D, ప్రెసిడెన్షియల్ ఆర్డర్, 1975-ఆఫీసర్స్ (జయభారత్ రెడ్డి) కమిటీ నివేదిక- G.O. 610 (1985); దాని నిబంధనలు మరియు ఉల్లంఘనలు- తెలంగాణ ఉద్యోగుల స్పందన మరియు ప్రాతినిధ్యాలు.

➥ నక్సలైట్ ఉద్యమం యొక్క పెరుగుదల మరియు వ్యాప్తి, కారణాలు మరియు పరిణామాలు – జగిత్యాల-సిరిసిల్ల, ఉత్తర తెలంగాణ భూస్వాముల వ్యతిరేక పోరాటాలు; రైతు కూలీ సంఘాలు; గిరిజన భూముల అన్యాక్రాంతము మరియు ఆదివాసీ ప్రతిఘటన- జల్, జంగిల్ మరియు జమీన్. 

➥ 1980లలో ప్రాంతీయ పార్టీల పెరుగుదల మరియు తెలంగాణ రాజకీయ, సామాజిక-ఆర్థిక మరియు సాంస్కృతిక స్వరూపంలో మార్పులు- తెలుగు జాతి భావన మరియు తెలంగాణ గుర్తింపును అణచివేయడం- హైదరాబాద్ మరియు తెలంగాణలోని ఇతర ప్రాంతాలలో కొత్త ఆర్థిక వ్యవస్థ విస్తరణ; రియల్ ఎస్టేట్, కాంట్రాక్టులు, ఫైనాన్స్ కంపెనీలు; సినిమా, మీడియా మరియు వినోద పరిశ్రమ; కార్పొరేట్ విద్య మరియు ఆసుపత్రులు మొదలైనవి; ఆధిపత్య సంస్కృతి మరియు తెలంగాణ ఆత్మగౌరవం, మాండలికం, భాష మరియు సంస్కృతికి దాని చిక్కులు.

➥ అధికారం, పరిపాలన, విద్య, ఉపాధి రంగాలలో ప్రాంతీయ అసమానతలు మరియు అసమానతల ఆవిర్భావం- తెలంగాణలో వ్యవసాయ సంక్షోభం మరియు హస్తకళల క్షీణత మరియు తెలంగాణ సమాజం మరియు ఆర్థిక వ్యవస్థపై దాని ప్రభావం.

➥ తెలంగాణ గుర్తింపు కోసం అన్వేషణ-మేధోపరమైన చర్చలు మరియు చర్చలు- రాజకీయ మరియు సైద్ధాంతిక ప్రయత్నాలు – ప్రాంతీయ అసమానతలు, వివక్ష మరియు తెలంగాణ అభివృద్ధికి వ్యతిరేకంగా ప్రజా అశాంతి పెరుగుదల.

III. తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటు దిశగా (1991-2014)

➥ వివక్షకు వ్యతిరేకంగా ప్రజల మేల్కొలుపు మరియు మేధోపరమైన ప్రతిచర్య- పౌర సమాజ సంస్థ ఏర్పాటు, ప్రత్యేక తెలంగాణా గుర్తింపును వ్యక్తీకరించడం; ప్రారంభ సంస్థలు ప్రత్యేక తెలంగాణా సమస్యలను లేవనెత్తాయి; తెలంగాణ ఇన్ఫర్మేషన్ ట్రస్ట్ – తెలంగాణ ఐక్య వేదిక, భువనగిరి సభ తెలంగాణ జనసభ, తెలంగాణ మహా సభ – వరంగల్ డిక్లరేషన్ – తెలంగాణ విద్యావంతుల వేదిక; మొదలైనవి, సమస్యను హైలైట్ చేయడంలో తెలంగాణ కాంగ్రెస్ & బీజేపీ ప్రయత్నాలు.

➥ 2001లో తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి స్థాపన, 2004లో రాజకీయ పునర్వ్యవస్థీకరణ మరియు ఎన్నికల పొత్తులు మరియు తెలంగాణ ఉద్యమం యొక్క తదుపరి దశ – యుపిఎలో టిఆర్ఎస్- గిర్గ్లియాని కమిటీ- తెలంగాణ ఉద్యోగుల జాయింట్ యాక్షన్ కమిటీ – ప్రణబ్ ముఖర్జీ కమిటీ- 2009 ఎన్నికలలో మా-ఎన్నికలు ఫ్రీ-జోన్‌గా హైదరాబాద్‌కు వ్యతిరేకంగా జరిగిన ఆందోళన – మరియు ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం డిమాండ్- కె.చంద్ర శేఖర్ రావుచే ఆమరణ నిరాహార దీక్ష-రాజకీయ జాయింట్ యాక్షన్ కమిటీ ఏర్పాటు (2009).

➥ రాజకీయ పార్టీల పాత్ర-TRS, కాంగ్రెస్, BJP, లెఫ్ట్ పార్టీలు, TDP, MIM మరియు తెలంగాణ ప్రజా ఫ్రంట్, తెలంగాణ యునైటెడ్ ఫ్రంట్ మొదలైన ఇతర రాజకీయ పార్టీలు, దళిత-బహుజన సంఘాలు మరియు గ్రాస్ రూట్స్ ఉద్యమ సంస్థలు – ఇతర జాయింట్ యాక్షన్ కమిటీలు మరియు ప్రజాందోళనలు- తెలంగాణ కోసం ఆత్మహత్యలు.

➥తెలంగాణలో సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనం, తెలంగాణ ఉద్యమంలోని ఇతర ప్రతీకాత్మక వ్యక్తీకరణలు- సాహిత్య రూపాలు- ప్రదర్శన కళలు మరియు ఇతర సాంస్కృతిక వ్యక్తీకరణలు- రచయితలు, కవులు, గాయకులు, మేధావులు, కళాకారులు, జర్నలిస్టులు, విద్యార్థులు, ఉద్యోగులు, న్యాయవాదులు, వైద్యులు, ఎన్నారైలు, మహిళలు, పౌర సమాజం సమూహాలు.