“సోమః ప్రధమో వివిధే, గంధర్వో వివిధ ఉత్తరః తృతీయాగ్నిష్టే పతిః తురీయప్తే మనుష్యచౌః”
ఈ శ్లోకాన్ని వివాహ సమయంలో వరుడు... వధువుతో అంటాడు. అంటే నీ బాధ్యతని ప్రారంభ కాలంలో సోముడు, ఆ తర్వాత గంధర్వుడు, ఆ తర్వాత అగ్ని తీసుకున్నారు. నాలుగోవాడిగా నేను నీ బాధ్యతలు స్వీకరిస్తున్నానని అర్థం.
ఆడపిల్ల పుట్టిన వెంటనే ఆలనా పాలనా సోముడు (చంద్రుడు) చూస్తాడట. చంద్రుడు చల్లనివాడు, చక్కనివాడు..అందుకే చిన్నపిల్లల్లో అవే లక్షణాలు కనిపిస్తాయి.
కొంత వయసు వచ్చాక ఆమె బాధ్యతని గంధర్వునికి ఇచ్చేసి చంద్రుడు వెళ్ళిపోతాడు. చంద్రుని సాక్షిగా, గంధర్వుడు స్వీకరించాడన్నమాట . “లావణ్యవాన్ గంధర్వః” అన్నట్టు గంధర్వుడు ఆమెలో అందాన్ని ప్రవేశ పెడతాడు.
అందచందాలు, గుణగణాలు ఇచ్చి ఇక నా పని అయింది నీ వంతు అని చెప్పి అగ్నికి అప్పగిస్తాడు. అంటే గంధర్వుడి సాక్షిగా అగ్ని స్వీకరిస్తాడు. “అగ్నిర్వై కామ కారకః” అన్నట్టు అగ్ని ఆమె శరీరంలోకి కామ గుణాన్ని ప్రవేశ పెడతాడు.
ఒక కన్య చంద్రుని ద్వారా ఆకర్షణని, గంధర్వుని ద్వారా లావణ్యతని, అగ్ని ద్వారా కామ గుణాన్ని పొందుతుంది. ఇహ ఆమె వివాహానికి యోగ్యురాలని భావించిన అగ్ని ఆమెను వేరొకరికి ఇచ్చి తను వెళ్ళాలి కనుక పెళ్లి సమయంలో అగ్ని సాక్షిగా కన్యని వరుడికి అప్పగిస్తారు.
ఋగ్వేదంలోని ప్రథమ మండలంలో ప్రథమసూక్తం అగ్నిసూక్తం. అగ్నిమీళేపురోహితం అనేది ప్రథమ మంత్రం. నిరాకార బ్రహ్మ జ్యోతి (అగ్ని) స్వరూపం. ఆ బ్రహ్మం సాకారమయితే ఆ సాకార దేవతారూపాలు అగ్నిరూపాలే.
మన దేహంలో జఠరాగ్ని, కంటిలో ప్రకాశం, శరీరంలో ఉష్ణత్వం, సూర్యుడు, నక్షత్రాలు, జ్ఞానాగ్ని, వనాగ్ని అంటూ సమస్తం అగ్నిమయం. క్రోధాగ్ని, కామగ్ని, తపోగ్ని... ఇలా సర్వం అగ్నిమయం జగత్.
ఈశ్వరుని బ్రహ్మజ్యోతి స్వరూపంచ అని అన్నారు. మహోన్నతమయి సర్వత్రా నిండిన జ్యోతి (అగ్ని) స్వరూపుడన్నది స్పష్టమవుతోంది కదా. అందుకే అగ్నికి అంత పవిత్రత.