Various Forms of Siva lingam:  పరమేశ్వరుడిని భక్తులంతా నిరాకారుడైన లింగరూపంలోనే పూజిస్తారు. స్థానికంగా ఉండే శివాలయాల మొదలు ఇతర రాష్ట్రాల్లో, దేశాల్లో, విదేశాల్లోనూ పరమేశ్వరుడిని లింగరూపంలో కొలువుతీర్చే పూజిస్తారు. అయితే శివలింగాలన్నీ ఒకటే కాదు..వాటిలో భిన్నమైన రకాలున్నాయి. 
 
శివలింగాలు ఎన్ని రకాలు?


శివలింగాలను ఎలా విభజించారు?


శివపురాణం ప్రకారం శివలింగాలను మూడు రకాలుగా విభజించారు..వీటిని ఎత్తు ఆధారంగా విభజన చేశారు. శివలింగాల పరిమాణాన్ని బట్టి  ఉత్తమం, మధ్యం, అధమం అని విభజించారు. వీటిలో ఉత్తమ  శివలింగానికి కింద బలిపీఠం నిర్మించబడి ఉంటుంది. బలిపీఠం నుంచి నాలుగు వేళ్ల కంటే తక్కువ దూరంలో ఉన్న శివలింగం మధ్యస్థమైనదిగా, అంతకన్నా చిన్నది అధమంగా పరిగణిస్తారు.   


Also Read: కిశోరచంద్రశేఖరే రతిః ప్రతిక్షణం మమ - శివతాండవ స్తోత్రం ఎందుకంత పవర్ ఫుల్!


అండాకారంలో ఉండే శివలింగం, పాదరసంతో చేసిన శివలింగం అని మరో రెండు రకాలుగా విభజించారు


వివిధ సందర్భాల్లో దేవతలు ప్రతిష్టించి పూజించిన శివలింగాలను దేవలింగాలు అంటారు...అంటే రాముడు, కృష్ణుడు, శ్రీ మహావిష్ణువు సహా దేవతలు ప్రతిష్టించిన లింగాలు ఈ కోవకే చెందుతాయి.. 
 
రావణుడు సహా రాక్షసులు ప్రతిష్టించిన శివలింగాలను అసుర లింగాలు అంటారు.  


మునులు, రుషులు ధ్యానించి ప్రతిష్టించిన లింగాలను అర్షలింగాలు అని పిలుస్తారు
 
ఇవేమీ కాకుండా పురాణకాలం నుంచి ఉన్న లింగాలను పురాణ లింగాలు అని పిలుస్తారు


ప్రస్తులం ఆలయాలు నిర్మించి ప్రతిష్టిస్తున్న శివలింగాలను మానవలింగాలు అంటారు


Also Read: అరుణాచల గిరిప్రదక్షిణలో 44 ఎనర్జీ పాయింట్స్ - అవి ఏవి వాటి విశిష్టత ఏంటో తెలిస్తే ఆశ్చర్యపోతారు!
 
వీటన్నింటికీ అతీతంగా...ఏ మానవడు, మునులు, దేవతలు, రాక్షసులు..ఎవ్వరూ స్థాపించకుండా తనకు తానుగా శివుడు వెలిస్తే వాటిని స్వయంభూ లింగాలు అంటారు...అవే ద్వాదశ జ్యోతిర్లింగ క్షేత్రాలుగా విరాజిల్లుతున్నాయి. 


ఈ జ్యోతిర్లింగ క్షేత్రాలు మొత్తం 12 



  • రామనాథస్వామి లింగం - రామేశ్వరం 

  • శ్రీశైల క్షేత్రం (మల్లి కార్జున లింగం) - శ్రీశైలం  

  • భీమశంకర లింగం - భీమా శంకరం

  • ఘృష్ణేశ్వర జ్వోతిర్లింగం - ఎల్లోరా గుహలు

  • త్రయంబకేశ్వర లింగం - త్రయంబకేశ్వరాలయం  

  • సోమనాథ లింగం - సోమనాథ్

  • నాగేశ్వర లింగం - ద్వారక

  • ఓంకారేశ్వర-అమలేశ్వర లింగాలు - ఓంకారక్షేత్రం

  • మహాకాళ లింగం - ఉజ్జయిని

  • వైద్యనాథ జ్వోతిర్లింగం - చితా భూమి (దేవఘర్)

  • విశ్వేశ్వర లింగం - వారణాశి

  • కేదార్‌నాథ్‌ ఆలయం


ద్వాదశ   జ్యోతిర్లింగ స్త్రోత్రం
 
సౌరాష్ట్రే సోమనాథం చ, శ్రీశైలే మల్లికార్జునమ్
ఉజ్జయిన్యాం మహాకాళమ్, ఓంకారమమరేశ్వరమ్


ప్రజ్వాల్యాం వైద్యనాథంచ, డాకిన్యాం భీమశంకరమ్
సేతుబంధే తు రామేశం, నాగేశం దారుకావనే


వారాణస్యాం తు విశ్వేశం, త్ర్యంబకం గౌతమీ తటే
హిమాలయే తు కేదారం, ఘృష్ణేశం చ శివాలయే


ఏతాని జ్యోతిర్లింగాని సాయం ప్రాతః పఠేన్నరః
సప్త జన్మకృతం పాపం స్మరణేన వినశ్యతి


ఇవి కాకుండా ఇంకా పంచారామాలు - పంచభూతలింగాలున్నాయి...


పంచారామాలు...



  • అమరారామము - అమరావతి

  • ద్రాక్షారామము- తూర్పుగోదావరి జిల్లా

  • సోమారామము- పశ్చిమగోదావరి జిల్లా

  • కుమారభీమారామం- తూర్పుగోదావరి జిల్లా

  • క్షీరారామము-  పశ్చిమగోదావరి జిల్లా 


పంచభూత లింగాలు..



  • అగ్ని లింగం :  అన్నామలైశ్వరుడు - అరుణాచలం

  • జల లింగం : జంబుకేశ్వరుడు-  జంబుకేశ్వరం

  • ఆకాశ లింగం : చిదంబరేశ్వరుడు - చిదంబరం

  • పృథ్వీ లింగం : ఏకాంబరేశ్వరుడు - కంచి

  • వాయు లింగం : శ్రీకాళహస్తీశ్వరుడు - శ్రీకాళహస్తి


ఓం నమఃశివాయ


Also Read: అరుణాచలంలో గిరి ప్రదక్షిణ ఏ రోజు చేస్తే మంచిది - పౌర్ణమి వేళ అగ్నిలింగ క్షేత్రంలో భక్తుల రద్దీ!